Παρά το γεγονός ότι συχνά γίνεται λόγος για την ωχρά κηλίδα, δυστυχώς, στον γενικό πληθυσμό υπάρχει μια ανησυχητική έλλειψη επίγνωσης σχετικά με την οφθαλμολογική πάθηση που ονομάζεται ηλικιακή εκφύλιση ωχράς κηλίδας (ΗΕΩ). Η ΗΕΩ είναι η πρώτη αιτία τύφλωσης στους ηλικιωμένους. Η νόσος βλάπτει την κεντρική όραση και περιορίζει την ικανότητα του ασθενούς να διαβάζει, να γράφει και να αναγνωρίζει πρόσωπα. Ακριβώς η απουσία επίγνωσης εκ μέρους των ασθενών θέτει την υγεία των ματιών τους σε κίνδυνο. Τα καλά νέα είναι ότι μπορούν να προστατέψουν την όρασή τους μέσα από την τακτική οφθαλμολογική εξέταση και κάποιες αλλαγές στον τρόπο ζωής τους. Οι νέες θεραπείες μπορούν να βοηθήσουν τους ασθενείς με ΗΕΩ να αποφύγουν την απώλεια όρασης.
Τι πρέπει να γνωρίζετε για την εκφύλιση ωχράς κηλίδας
“Μιλάω καθημερινά στους ασθενείς μου για την εκφύλιση ωχράς κηλίδας, τους παράγοντες κινδύνου και τις θεραπευτικές επιλογές” σημειώνει ο οφθαλμίατρος και μέλος της Αμερικανικής Ακαδημίας Οφθαλμολογίας Rahul Khurana, MD. “Αυτά είναι τα δεδομένα που μεταφέρω στους ασθενείς μου και θα πρέπει όλοι να γνωρίζουν”:
1. Τα προειδοποιητικά συμπτώματα της εκφύλισης ωχράς κηλίδας είναι ήπια και εύκολα διαλάθουν της προσοχής
Στα πιο πρώιμα στάδια της ΗΕΩ, μπορεί να μην παρατηρήσετε καθόλου αλλοιώσεις στα μάτια και στην όρασή σας. Ωστόσο, η πρώιμη διάγνωση επιτρέπει την έγκαιρη θεραπεία. Συνεπώς, πώς μπορείτε να είστε σίγουροι ότι θα εντοπίσετε την πάθηση νωρίς, ακόμη και πριν εμφανιστούν τα συμπτώματα; Η καλύτερη άμυνα είναι μια ενδελεχής οφθαλμολογική εξέταση, ακόμη και αν δεν χρειάζεστε γυαλιά ή φακούς επαφής. Η Αμερικανική Ακαδημία Οφθαλμολογίας προτρέπει τους ενήλικες χωρίς προβλήματα όρασης να εξεταστούν τουλάχιστον μία φορά μέχρι την ηλικία των 40 ετών. Μετά την ηλικία των 65 ετών, είναι σημαντικό να εξετάζετε τα μάτια σας κάθε 1 με 2 έτη. Αλλά μην περιμένετε να φτάσετε στην ηλικία των 40 για να εξεταστείτε, αν εντοπίσετε προβλήματα στην όρασή σας νωρίτερα.
2. Το οικογενειακό ιστορικό αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης εκφύλισης ωχράς κηλίδας
Αν κάποιος στενός συγγενής σας πάσχει από ΗΕΩ, οι πιθανότητες να εμφανίσετε κι εσείς την νόσο είναι περισσότερες. Πριν από τον επόμενο οφθαλμολογικό σας έλεγχο, συζητήστε με τα μέλη της οικογένειάς σας σχετικά με το ιατρικό ιστορικό τους. Γνωρίζοντας έγκαιρα για την ΗΕΩ, αυξάνετε τις πιθανότητες να διατηρήσετε την όρασή σας.
3. Δεν μπορείτε να αναστρέψετε την απώλεια όρασης λόγω ΗΕΩ, αλλά μπορείτε να διατηρήσετε την εναπομείνασα όραση
Πριν από μια 15ετία, μπορούσαμε να κάνουμε πολύ λίγα πράγματα για να αποτρέψουμε την ΗΕΩ να “κλέψει” την όραση των ασθενών. Η πιο επιθετική μορφή της νόσου, που ονομάζεται “υγρή” εκφύλιση ωχράς κηλίδας, λόγω της διαρροής υγρού από παθολογικά αγγεία του οφθαλμού, συχνά οδηγούσε σε τύφλωση. Χάρη σε σημαντικές προόδους στην αντιμετώπιση της νόσου, όπως η χρήση αντιαγγειογενετικών παραγόντων (anti-VEGF), πολύ λιγότεροι ασθενείς οδηγούνται σε τύφλωση (βλ. περισσότερα). Συνεπώς, υπάρχουν θεραπευτικές επιλογές για την αντιμετώπιση της ΗΕΩ υγρού τύπου. Στο μέλλον, θεραπείες όπως η χρήση βλαστοκυττάρων μπορεί να είναι διαθέσιμες για την πρόληψη της απώλειας όρασης. Εξάλλου, υπάρχουν και τα λεγόμενα βοηθήματα χαμηλής όρασης που βοηθούν ασθενείς με πολύ χαμηλή όραση λόγω ΗΕΩ και ίσως στο μέλλον τούς επιτρέπουν να ζουν χωρίς ανάγκη φροντίδας από άλλο άτομο.
4. Οι βιταμίνες μπορούν να επιβραδύνουν την εκφύλιση της ωχράς κηλίδας (σε κάποιες περιπτώσεις)
Αν έχετε ΗΕΩ, η λήψη βιταμινών με βάση την φόρμουλα που προέκυψε από την μελέτη AREDS 2 μπορεί να επιβραδύνει την νόσο. Κλινικές μελέτες δείχνουν ότι αυτές οι βιταμίνες μπορούν να βοηθήσουν ασθενείς με μέτρια έως βαριά εκφύλιση. Αντίθετα, δεν υπάρχουν μελέτες που να υποστηρίζουν ότι οι βιταμίνες αυτές προλαμβάνουν την εμφάνιση της πάθησης σε άτομα που δεν πάσχουν από αυτή.
5. Το κάπνισμα αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης ηλικιακής εκφύλισης ωχράς κηλίδας
Πολλές μελέτες έχουν δείξει ότι το κάπνισμα αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης ΗΕΩ. Επίσης, το κάπνισμα αυξάνει την ταχύτητα με την οποία η νόσος επιδεινώνεται. Αν καπνίζετε, έχετε διπλάσιες πιθανότητες να νοσήσετε σε σχέση με έναν μη καπνιστή. Τα καλά νέα είναι ότι η διακοπή καπνίσματος είναι η καλύτερη ενέργεια που μπορείτε να κάνετε για να μειώσετε τον κίνδυνο. Άτομα που έχουν κόψει το κάπνισμα πριν 20 χρόνια, έχουν τις ίδιες πιθανότητες να εμφανίσουν ΗΕΩ με έναν μη καπνιστή.
6. Ο καθημερινός έλεγχος της όρασης στο σπίτι είναι αποτελεσματικός στην παρακολούθηση της ΗΕΩ
Ο πίνακας Amsler (Amsler grid) είναι μια απλή κάρτα με μικρά τετράγωνα που, οι ασθενείς με ξηρού τύπου ΗΕΩ, μπορούν να χρησιμοποιούν στο σπίτι τους για να εντοπίζουν πιθανές αλλοιώσεις. Αυτό που πρέπει να κάνετε είναι απλά να κοιτάζετε τον πίνακα μια φορά την ημέρα. Είναι σημαντικό να μάθετε πώς να χρησιμοποιείτε τον πίνακα Amsler και να ελέγχετε για τυχόν εξέλιξη της νόσου.
7. Η κατανάλωση συγκεκριμένων τροφών μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο εμφάνισης ΗΕΩ
Μελέτες έχουν δείξει ότι τροφές πλούσιες σε Ω3 λιπαρά οξέα συμβάλλουν στην υγεία των ματιών. Οι μελέτες συνδέουν την κατανάλωση τέτοιων τροφών με μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης ΗΕΩ, αλλά όχι όταν τα Ω3 λαμβάνονται σαν συμπληρώματα διατροφής. Άλλα θρεπτικά συστατικά που βοηθούν στην υγεία των ματιών είναι η λουτεΐνη, η ζεαξανθίνη, ο ψευδάργυρος και η βιταμίνη C. Κατά συνέπεια, για να μειώσετε τον κίνδυνο ΗΕΩ και να διατηρήσετε την όρασή σας, καταναλώνετε τροφές όπως:
- ψάρια (σολωμός, τόννος κτλ),
- εσπεριδοειδή,
- λάχανο,
- σπανάκι,
- καλαμπόκι,
- μπρόκολο,
- κολοκύθι μαυρομάτικα φασόλια κ.ά. (βλ. περισσότερα)
8. Η άσκηση προστατεύει την όρασή σας καθώς μεγαλώνετε
Πολλές μελέτες δείχνουν ότι η τακτική άσκηση μπορεί να ωφελήσει τα μάτια σας. Μια μελέτη κατέδειξε ότι η άσκηση τρεις φορές την εβδομάδα μείωσε τον κίνδυνο εμφάνισης ΗΕΩ υγρού τύπου κατά 70%. Εξάλλου, γενικά οι μελέτες δείχνουν ότι η άσκηση μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης εκφύλισης ωχράς κηλίδας όλων των σταδίων.
Για περισσότερες πληροφορίες, πιέστε στους παρακάτω συνδέσμους: ωχρά κηλίδα και what is macular degeneration?
Πηγή: American Academy of Ophthalmology (https://www.aao.org)
Ελεύθερη απόδοση από το άρθρο: Surprising Facts About Age-Related Macular Degeneration
Written By: Rahul Khurana, MD
Edited By: David Turbert
Nov. 03, 2021