Παθήσεις
Α. Τι ακριβώς είναι το γλαύκωμα;
Το γλαύκωμα (glaucoma) χαρακτηρίζεται από προοδευτική καταστροφή του οπτικού νεύρου, με αποτέλεσμα την απώλεια της όρασης. Είναι συχνή πάθηση του οφθαλμού που προσβάλλει εκατομμύρια ανθρώπους. Χαρακτηρίζεται ως μια ύπουλη και μη αναστρέψιμη οφθαλμική κατάσταση που μπορεί να οδηγήσει ακόμα και στην απόλυτη τύφλωση, στην περίπτωση που δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα. Σημαντικό ρόλο στο γλαύκωμα διαδραματίζει η πίεση των υγρών, στο εσωτερικό του οφθαλμού. Η πίεση αυτή καλείται ενδοφθάλμια πίεση.
Το γλαύκωμα εξελίσσεται αργά για μία περίοδο ετών. Είναι μία «σιωπηλή» νόσος, αφού οι περισσότεροι ασθενείς στα αρχικά στάδια, συνήθως δεν παρουσιάζουν συμπτώματα. Η αυξημένη ενδοφθάλμια πίεση (συνήθως πάνω από 20-22 mmHg) αποτελεί την πρώτη ένδειξη για την ύπαρξη της νόσου, αν και υπάρχουν σπάνιες περιπτώσεις που έχουμε γλαύκωμα ακόμα και με φυσιολογική πίεση.
Β. Αίτια και Συμπτώματα
Το γλαύκωμα προκαλείται από την αδυναμία απαγωγής του υγρού που φυσιολογικά παράγεται στο εσωτερικό του οφθαλμού. Αυτό οδηγεί στην αύξηση της ενδοφθάλμιας πίεσης. Με τον χρόνο, η πίεση που ασκείται στο οπτικό νεύρο μπορεί να οδηγήσει σε προοδευτική και μη αναστρέψιμη βλάβη αυτού και μόνιμη απώλεια όρασης. Να σημειωθεί πως μια αυξημένη ενδοφθάλμια πίεση δεν σημαίνει γλαύκωμα αν ταυτόχρονα δεν παρατηρείται βλάβη του οπτικού νεύρου. Στην περίπτωση αυτή καλείται οφθαλμική υπερτονία.
Το γλαύκωμα, τουλάχιστον στα αρχικά του στάδια, δεν εμφανίζει συμπτώματα. Το γεγονός αυτό είναι και η βασική αιτία για την μεγάλη επικινδυνότητα αυτής της ύπουλης ασθένειας. Σε προχωρημένα όμως στάδια, εκτός από τις βλάβες στην περιφερική όραση, ξεκινά η αλλοίωση και στην κεντρική.
Γ. Διάγνωση
Η διάγνωση του γλαυκώματος βασίζεται στην οφθαλμολογική εξέταση που περιλαμβάνει, εκτός των βασικών εξετάσεων, την διενέργεια τονομέτρησης (βλ. τονομέτρηση), γωνιοσκοπίας (βλ. γωνιοσκοπία) και παχυμετρίας κερατοειδούς (βλ. παχυμετρία κερατοειδούς). Επιπλέον, είναι πιθανόν να απαιτηθούν, τόσο για την διάγνωση όσο και για την παρακολούθηση του γλαυκώματος πιο εξειδικευμένες εξετάσεις όπως : OCT (βλ. οπτική τομογραφία συνοχής) και μελέτη οπτικών πεδίων (βλ. εξέταση οπτικών πεδίων).
Δ. Προδιαθεσικοί παράγοντες:
- κληρονομικότητα (οικογενειακό ιστορικό)
- προχωρημένη ηλικία (γήρανση)
- διαβήτης
- υπέρταση
- μυωπία
- μαύρη φυλή
- μακροχρόνια χορήγηση κορτιζόνης, ιδίως τοπικά (κολλύρια)
- τραυματισμός οφθαλμού
- αγγειακές παθήσεις
- οφθαλμικές φλεγμονές
Το γλαύκωμα σε ένα μεγάλο ποσοστό ασθενών που αγγίζει το 50% παραμένει αδιάγνωστο, επομένως είναι απαραίτητος ο πλήρης οφθαλμολογικός έλεγχος μετά την ηλικία των 40.
Ε. Τύποι
Οι κυριότεροι τύποι γλαυκώματος είναι:
Γλαύκωμα ανοιχτής γωνίας (χρόνιο απλό γλαύκωμα – το συχνότερο). Είναι η πιο ύπουλη μορφή γλαυκώματος αφού είναι εντελώς ασυμπτωματικό.
Γλαύκωμα κλειστής γωνίας (οξύ γλαύκωμα). Η ενδοφθάλμια πίεση είναι εξαιρετικά υψηλή και η όραση πάρα πολύ θολή. Τα συμπτώματα μπορεί να είναι ιδιαίτερα έντονα με έντονο πόνο στον οφθαλμό και ερυθρότητα. Το οξύ γλαύκωμα κλειστής γωνίας χρειάζεται άμεση θεραπεία και αντιμετώπιση.
Συγγενές γλαύκωμα: πολύ σπάνιο αλλά σοβαρό. Εμφανίζεται στα 4 πρώτα χρόνια της ζωής (πρώιμη παιδική ηλικία). Ένα παιδί με συγγενές γλαύκωμα είναι αρκετά ανήσυχο, έχει πολλά δάκρυα, τρίβει τα μάτια του συχνά και παρουσιάζει αυξημένη φωτοευαισθησία.
Γλαύκωμα φυσιολογικής πίεσης: παρουσιάζεται σε άτομα που διαθέτουν οπτικό νεύρο με πολύ μεγάλη ευαισθησία, ικανό να επηρεάζεται και από τιμές ενδοφθάλμιας πίεσης που για τους περισσότερους θεωρούνται απόλυτα φυσιολογικές.
ΣΤ. Αντιμετώπιση
Πρωταρχικός στόχος είναι η ελάττωση της ενδοφθάλμιας πίεσης. Συνήθως αντιμετωπίζεται αρχικά με τη χορήγηση κολλυρίων (οφθαλμικές σταγόνες). Θεραπείες με laser ή χειρουργική επέμβαση εφαρμόζονται στην περίπτωση που η φαρμακευτική αγωγή δεν αποδεικνύεται αποτελεσματική ή δεν επαρκεί.
Ζ. Συμβουλές για γλαυκωματικούς ασθενείς
Το χρόνιο απλό γλαύκωμα είναι απόλυτα ασυμπτωματικό. Θυμηθείτε πως ο δικός σας ρόλος στην αντιμετώπιση της πάθησης είναι σημαντικός. Η χρόνια δέσμευσή σας είναι απαραίτητη για την διατήρηση της πολύτιμης όρασής σας. Οφείλετε να λαμβάνετε τα φάρμακά σας όπως ακριβώς έχει συστήσει ο οφθαλμίατρός σας. Ενημερώστε τον ιατρό σας για τυχόν παρενέργειες της φαρμακευτικής αγωγής. Εξαιτίας του κληρονομικού παράγοντα, ενθαρρύνετε τους ενήλικες συγγενείς σας να υποβάλλονται και αυτοί τακτικά σε οφθαλμολογική εξέταση.
