Παθήσεις
Α. Τι ακριβώς είναι η επιπεφυκίτιδα;
Με τον όρο επιπεφυκίτιδα (conjunctivitis) εννοούμε την φλεγμονή του επιπεφυκότα, δηλαδή της διαφανούς μεμβράνης που καλύπτει το λευκό μέρος του οφθαλμού καθώς και την εσωτερική επιφάνεια των βλεφάρων, και η οποία χαρακτηρίζεται από ερυθρότητα, οίδημα (πρήξιμο) και παρουσία εκκρίσεων («τσίμπλες»).
Διάφορες αιτίες μπορούν να προκαλέσουν επιπεφυκίτιδα. Οι πιο συνηθισμένες είναι: λοιμώξεις, αλλεργίες και ερεθισμός από την ατμόσφαιρα. Επειδή ο επιπεφυκότας είναι ένας απλός ιστός, αντιδρά σε όλους αυτούς τους ερεθισμούς με τον ίδιο τρόπο. Κατά συνέπεια, δεν είναι πάντα εύκολο να διακρίνουμε την αιτία της επιπεφυκίτιδας, διότι τα συμπτώματα είναι παρόμοια. Επομένως, είναι σημαντικό να επισκεφτούμε τον οφθαλμίατρό μας, προκειμένου να τεθεί η σωστή διάγνωση και να λάβουμε την κατάλληλη θεραπεία.
Β. Μορφές επιπεφυκίτιδας και αντιμετώπισή τους:
1. Εποχιακή Αλλεργική Επιπεφυκίτιδα:
H εποχιακή αλλεργική επιπεφυκίτιδα, γνωστή σαν επιπεφυκίτιδα εκ χόρτου, αποτελεί το 50% των αλλεργικών επιπεφυκίτιδων και προκαλείται από μεταφερόμενα από τον αέρα αλλεργιογόνα. Ασθενείς με εποχιακή αλλεργική επιπεφυκίτιδα συνήθως διαμαρτύρονται για κνησμό (φαγούρα), ερυθρότητα, δακρύρροια και κάψιμο. Η συμμετοχή των οφθαλμών μπορεί να είναι η μοναδική εκδήλωση της νόσου, αλλά οι ασθενείς αυτοί συνήθως έχουν συμπτώματα και από τη μύτη και τον φάρυγγα.
Τα συμπτώματα αυτά εμφανίζονται όταν τα υπεύθυνα αλλεργιογόνα για την εκδήλωση της αλλεργίας είναι άφθονα στο περιβάλλον. Έτσι, ασθενείς ευαίσθητοι στη γύρη των δέντρων παρουσιάζουν τα συμπτώματα αυτά κατά την άνοιξη. Είναι επίσης σημαντικό να τονισθεί ότι οι ασθενείς με εποχιακή αλλεργική επιπεφυκίτιδα παρουσιάζουν υποτροπιάζοντα επεισόδια, των οποίων η βαρύτητα ποικίλλει όχι μόνο από χρόνο σε χρόνο αλλά και από μέρα σε μέρα. Η αντιμετώπιση της εποχιακής αλλεργικής επιπεφυκίτιδας συνίσταται στην ενστάλαξη αντιαλλεργικών κολλυρίων, τεχνητών δακρύων και, σε σοβαρές περιπτώσεις, κορτιζονούχων κολλυρίων. Επίσης, για την ανακούφιση από τον έντονο κνησμό, συνιστάται το πλύσιμο των οφθαλμών με κρύο νερό.
2. Εαρινή Αλλεργική Επιπεφυκίτιδα:
Η εαρινή αλλεργική κερατοεπιπεφυκίτιδα είναι συνήθως υποτροπιάζουσα, αμφοτερόπλευρη νόσος (αφορά και τα δύο μάτια) η οποία προσβάλλει πιο συχνά τους άρρενες ηλικίας από 3 μέχρι 25 έτη και ιδιαίτερα αυτούς κάτω των 10 ετών. Είναι πιο συχνή σε ξηρά και ζεστά κλίματα. Αν και η νόσος μπορεί να είναι ενεργή καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου, εντούτοις είναι πιο έντονη κατά τους πιο ζεστούς μήνες, δηλαδή μεταξύ Απριλίου και Αυγούστου. Οι ασθενείς με εαρινή αλλεργική επιπεφυκίτιδα έχουν θετικό τόσο το ατομικό τους ιστορικό για εποχιακές αλλεργίες, ατοπικές δερματίτιδες και άσθμα όσο και το οικογενειακό τους ιστορικό για αλλεργίες ποικίλης εκδήλωσης. Μετά από 2 έως 8 έτη ενεργού νόσου, η μεγαλύτερη πλειονότητα των ασθενών με εαρινή αλλεργική κερατοεπιπεφυκίτιδα παρουσιάζει αυτόματη ίαση. Η εαρινή αλλεργική επιπεφυκίτιδα προκαλεί έντονο κνησμό, αίσθημα ξένου σώματος, λευκές παχιές νηματοειδής εκκρίσεις, φωτοφοβία, κάψιμο και ερυθρότητα. Η αντιμετώπισή της είναι παρόμοια με της εποχιακής αλλεργικής επιπεφυκίτιδας.
3. Ιογενής Επιπεφυκίτιδα:
Η ιογενής επιπεφυκίτιδα είναι μία άκρως μεταδοτική λοίμωξη του επιπεφυκότα που οφείλεται σε αδενοϊό (ιός που προκαλεί το κοινό κρυολόγημα). Ο ιός μεταδίδεται πολύ εύκολα με άμεση σωματική επαφή και με σταγονίδια και έχει την ικανότητα να παραμείνει ζωντανός επάνω σε επιφάνειες και αντικείμενα για μέρες και να προκαλέσει μόλυνση. Είναι συχνό να μεταδοθεί η επιπεφυκίτιδα από τον πάσχοντα σε συγγενικά του πρόσωπα, καθώς ο ιός μεταδίδεται πολύ εύκολα από ασθενή σε ασθενή, μέσα σε ιατρεία, μέσα μαζικής μεταφοράς και άλλα μέρη που συγχρωτίζονται πολλά άτομα π.χ. θέατρα, σινεμά κλπ.
Για τον λόγο αυτό, είναι σκόπιμο να περιορίζεται η στενή επαφή με τον πάσχοντα, ενώ και τα υπόλοιπα συγγενικά του πρόσωπα (με τα οποία συγκατοικεί) πρέπει να παίρνουν συγκεκριμένα μέτρα προφύλαξης, όπως: να πλένουν καλά και συχνά τα χέρια τους, να αποφεύγουν την επαφή των ματιών τους με βρώμικα χέρια και να αποφεύγουν να χρησιμοποιούν πετσέτες και μαξιλαροθήκες που έχει χρησιμοποιήσει προηγουμένως ο πάσχων. Η νόσος προσβάλλει ασθενείς κάθε ηλικίας και η βαρύτητα της προσβολής διαφέρει από ασθενή σε ασθενή. Συνήθως προσβάλλεται πρώτα ο ένας οφθαλμός και μετά από 3 έως 4 ημέρες ακολουθεί και ο έτερος οφθαλμός. Ο οφθαλμός που προσβάλλεται πρώτος, συνήθως έχει και βαρύτερη προσβολή. Τα συμπτώματα ξεκινούν ήπια και σταδιακά επιδεινώνονται. Η συνολική διάρκεια της νόσου ποικίλει από ασθενή σε ασθενή και συνήθως είναι από 10 έως 20 ημέρες. Η αντιμετώπιση της επιπεφυκίτιδας γίνεται με συχνή ενστάλαξη τεχνητών δακρύων καθώς επίσης με συχνή περιποίηση των βλεφάρων για να αφαιρούνται οι εκκρίσεις. Η χρήση κολλυρίου κορτιζόνης είναι ένα αμφιλεγόμενο ζήτημα. Η κορτιζόνη ελαττώνει την φλεγμονή της οφθαλμικής επιφάνειας, φαίνεται όμως ότι μπορεί να αυξήσει τη χρονική διάρκεια της νόσου, καθώς επίσης και την μεταδοτικότητα του ιού από ασθενή σε ασθενή.
4. Μικροβιακή Επιπεφυκίτιδα:
Η μικροβιακή επιπεφυκίτιδα προκαλείται από μικρόβια, όπως ο σταφυλόκοκκος και ο στρεπτόκοκκος. Η βαρύτητα της φλεγμονής εξαρτάται από τον τύπο των μικροβίων που την έχει προκαλέσει. Διαφέρει από την ιογενή επιπεφυκίτιδα στο γεγονός ότι εκδηλώνεται με πιο βαριά εικόνα και συγκεκριμένα με περισσότερες και πιο παχύρευστες εκκρίσεις. Αντιμετωπίζεται κατά κανόνα με χρήση οφθαλμικών σταγόνων ή οφθαλμικών αλοιφών που περιέχουν αντιβιοτικά. Επίσης, σημαντικό βοηθητικό ρόλο διαδραματίζει και η τακτική ενστάλαξη τεχνητών δακρύων.
Γ. Γενικές οδηγίες
Η αντιμετώπιση της επιπεφυκίτιδας πριν φτάσετε στον γιατρό είναι η εξής: Αρχικά, αποφεύγετε το τρίψιμο των ματιών με τα χέρια. Χρησιμοποιείτε καλής ποιότητας γυαλιά ηλίου για την προστασία της οφθαλμικής επιφάνειας και την αντιμετώπιση της φωτοφοβίας. Έπειτα, τοποθετείτε κρύες κομπρέσες πάνω στα κλειστά βλέφαρα, φροντίζοντας πάντοτε πιο μπροστά να έχετε πλύνει τα χέρια σας και προτιμάτε τα τεχνητά δάκρυα χωρίς συντηρητικά από το απλό νερό της βρύσης για την απομάκρυνση των εκκρίσεων από την οφθαλμική επιφάνεια. Απομακρύνετε άμεσα τους φακούς επαφής που λειτουργούν ως «σφουγγάρι», κατακρατώντας είτε αλλεργιογόνα είτε παθογόνους μικροοργανισμούς.
