Η χειρουργική καταρράκτη έχει γνωρίσει σημαντική πρόοδο τα τελευταία χρόνια, χάρη στην χρήση νέων τεχνικών, τεχνολογίας αιχμής και κορυφαίων υλικών, με αποτέλεσμα να αποτελεί την επέμβαση με τα μεγαλύτερα ποσοστά επιτυχίας όχι μόνο στην ειδικότητα της Οφθαλμολογίας αλλά και σε ολόκληρη την Ιατρική επιστήμη.

Καταρράκτης ονομάζεται η θόλωση του φακού του ματιού. Εκδηλώνεται στα πλαίσια της φυσιολογικής γήρανσης του οργανισμού, αλλά μπορεί να προκληθεί και από νοσήματα ή τραυματισμούς, ενώ σπάνια υπάρχει εκ γενετής (συγγενής καταρράκτης). Δεν αντιμετωπίζεται ούτε προλαμβάνεται με φάρμακα και ο μόνος τρόπος θεραπείας είναι η αφαίρεση του θολωμένου φακού και η αντικατάστασή του από τεχνητό. Ο φυσικός φακός του ματιού βρίσκεται πίσω από την ίριδα (το χρωματιστό τμήμα του ματιού), μέσα σε ένα διαφανή σάκο που λέγεται περιφάκιο. Η χειρουργική του καταρράκτη μέχρι σήμερα Η τεχνική αφαίρεσης του καταρράκτη έχει περάσει από πολλά στάδια εξέλιξης. Αρχικά οι επεμβάσεις γίνονταν με αφαίρεση του φακού μαζί με το περιφάκιο. Η μέθοδος αυτή, που λέγεται ενδοπεριφακική, περιελάμβανε μεγάλες χειρουργικές τομές, πολλά ράμματα και συνοδευόταν από υψηλά ποσοστά επιπλοκών. Σε μια επόμενη τεχνική, την εξωπεριφακική, έγινε προσπάθεια να διατηρηθεί το περιφάκιο με αφαίρεση ακέραιου του φακού μέσα από μια αρκετά μεγάλη χειρουργική τομή (10-12mm), που και αυτή χρειαζόταν ράμματα. Η πραγματική επανάσταση ήλθε με την φακοθρυψία, μια ελάχιστα τραυματική για το μάτι τεχνική, κατά την οποία μέσα από δύο τομές μικρότερες από 2-3mm και με τα κατάλληλα εργαλεία ο χειρουργός οφθαλμίατρος δημιουργεί ένα κυκλικό άνοιγμα στο πρόσθιο περιφάκιο (καψουλόρηξη) και με τη χρήση υπερήχων και μιας ειδικής αντλίας κατακερματίζει και αναρροφά τον θολωμένο φακό, αφήνοντας τον σάκο «κενό» και έτοιμο να δεχθεί τον ειδικά κατασκευασμένο τεχνητό φακό. Στα μεγάλα πλεονεκτήματα της φακοθρυψίας περιλαμβάνονται η απουσία ραμμάτων και ο βραχύς χρόνος ανάρρωσης.

Τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιείται η τεχνολογία του Femtosecond LASER στα πιο κρίσιμα στάδια μιας εγχείρησης καταρράκτη, γεγονός που απλοποιεί σημαντικά την επέμβαση. Συγκεκριμένα, οι τομές στον κερατοειδή, η καψουλόρηξη και ο κατακερματισμός του θολωμένου φακού γίνονται από το ειδικό Laser, εξασφαλίζοντας έτσι μέγιστη ακρίβεια, ασφάλεια και ταχύτητα κατά την επέμβαση. Οι τομές γίνονται στην ιδανική θέση για την εξάλειψη κάθε αστιγματισμού, ενώ το μέγεθός τους μπορεί να ελαττωθεί ως και το 1 mm, με αποτέλεσμα την ταχύτατη σύγκλεισή τους μετά το πέρας της επέμβασης. Η καψουλόρηξη (δηλ. το άνοιγμα στο περιφάκιο από το οποίο θα αναρροφηθεί ο θολωμένος φακός) βρίσκεται ιδανικά στο κέντρο και έχει κάθε φορά τέλειο κυκλικό σχήμα, κάτι που δύσκολα μπορεί να επιτύχει ανθρώπινο χέρι. Τέλος, ο κατακερματισμός του φακού γίνεται αυτόματα και με τον λιγότερο παρεμβατικό για το μάτι τρόπο, προετοιμάζοντας άριστα τις συνθήκες για να ξεκινήσει ο χειρουργός τη φακοθρυψία και την αναρρόφηση των κομματιών του φακού. Επιπλέον, τα τελευταία χρόνια, κατασκευάζονται συνεχώς βελτιωμένοι τεχνητοί ενδοφακοί που διαθέτουν ιδιαίτερα ελκυστικές ιδιότητες και ουσιαστικά διορθώνουν κάθε διαθλαστικό σφάλμα παρέχοντας σχεδόν πλήρη ανεξαρτησία από τα γυαλιά μετεγχειρητικά.