Χρήση οθονών στην παιδική ηλικία
“Πόση ώρα επιτρέπεται η χρήση ψηφιακών οθονών στην παιδική ηλικία;”, είναι μία ερώτηση που θέτουν πολύ συχνά οι γονείς, οι εκπαιδευτικοί καθώς και άλλοι επαγγελματίες που ασχολούνται με παιδιά. Επίσης, “οι οθόνες μπορούν να προκαλέσουν σημαντική βλάβη στην οπτική λειτουργία των παιδιών;”, είναι ακόμη μία συνηθισμένη ερώτηση που καλούμαστε συχνά να απαντήσουμε. Σε αυτά και άλλα ερωτήματα αναφέρεται το παρόν άρθρο και επιχειρεί να δώσει επιστημονικά τεκμηριωμένες απαντήσεις.
Γιατί είναι λάθος η χωρίς περιορισμούς χρήση οθόνης;
Υπάρχουν πολλοί λόγοι που οι γονείς θα πρέπει να είναι επιφυλακτικοί σχετικά με το πόση ώρα επιτρέπουν στα παιδιά τους να χρησιμοποιούν οθόνες. Η διάρκεια χρήσης οθόνης ανά ημέρα έχει συσχετιστεί με διαταραχές ανάπτυξης, παχυσαρκία, κακής ποιότητας ύπνο και διαταραχές στην ανάπτυξη της όρασης. Επίσης, μελέτη από τον Καναδά ανακάλυψε ότι παιδιά προσχολικής ηλικίας, που περνούν περισσότερες από δύο ώρες ημερησίως μπροστά σε οθόνες, εμφανίζουν σχεδόν οκταπλάσιο κίνδυνο εκδήλωσης διαταραχής ελλειμματικής προσοχής / υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ).
Τα «ασφαλή» όρια χρήσης οθονών διαφέρουν ανά ηλικία
Οργανώσεις ειδικών έχουν εκδώσει κατευθυντήριες οδηγίες προς τους γονείς. Ο σκοπός τους είναι να βοηθήσουν να γίνουν πιο κατανοητά τα ευρήματα της επιστημονικής έρευνας. Οι οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας από το 2019 συστήνουν καθόλου χρήση οθόνης σε παιδιά κάτω του ενός έτους και πολύ περιορισμένη χρήση για τα επόμενα χρόνια της παιδικής ηλικίας. Η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιάτρων συστήνει καμία χρήση ψηφιακών μέσων (εκτός από βιντεοκλήσεις) σε παιδιά μέχρι την ηλικία των 18 – 24 μηνών και εστίαση σε εκπαιδευτικό περιεχόμενο, όταν τα παιδιά αρχίσουν να χρησιμοποιούν οθόνες.
Αποτελέσματα της χρήσης οθονών στα παιδικά μάτια
Μυωπία
Στις ΗΠΑ, ο αριθμός των ανθρώπων, που αναπτύσσουν μυωπία, έχει σχεδόν διπλασιαστεί από το 1971. Στην Ασία, έως και 90% των εφήβων και των νέων ενηλίκων είναι μύωπες, αυξάνοντας δραματικά το ποσοστό σε σύγκριση με προηγούμενες γενιές.
Μια μελέτη του 2019 που δημοσιεύτηκε στο Ophthalmology παρέχει περισσότερες αποδείξεις ότι, τουλάχιστον εν μέρει, η παγκόσμια αύξηση της μυωπίας σχετίζεται με τις δραστηριότητες σε κοντινή απόσταση. Δεν είναι μόνο οι οθόνες που επηρεάζουν την ανάπτυξη των ματιών, είναι ακόμη και το παραδοσιακό διάβασμα καθώς και ο συνολικός χρόνος που καθένας βρίσκεται σε κλειστό χώρο. Η μελέτη επίσης βρήκε ότι ο χρόνος που περνάει κάποιος σε εξωτερικό χώρο – ειδικά στην πρώιμη παιδική ηλικία – μπορεί να καθυστερήσει την εξέλιξη της μυωπίας.
Ψηφιακή καταπόνηση
Η ψηφιακή καταπόνηση (digital eye strain) δεν είναι μια μεμονωμένη οφθαλμολογική πάθηση, όπως το γλαύκωμα ή η επιπεφυκίτιδα. Είναι μία έννοια που περιλαμβάνει τα συμπτώματα που εκδηλώνουν όσοι περνούν πολλές ώρες μπροστά σε μια οθόνη. Αυτά τα συμπτώματα περιλαμβάνουν ξηροφθαλμία, κνησμό («φαγούρα»), θολή όραση και πονοκεφάλους. Τα συμπτώματα είναι προσωρινά και δεν δημιουργούν μόνιμες βλάβες στα μάτια.
Ο καλύτερος τρόπος για να αποφύγουμε την ψηφιακή καταπόνηση είναι να εξασφαλίσουμε τακτικά διαλείμματα. Θα πρέπει να συνηθίσουμε να σηκώνουμε τα μάτια από την οθόνη και να εστιάζουμε σε μακρινή απόσταση για λίγα δευτερόλεπτα.
Διαταραχές ύπνου
Ενώ κάποιοι κίνδυνοι του μπλε φωτός που εκπέμπουν οι οθόνες έχουν υπερπροβληθεί τα τελευταία χρόνια, ωστόσο δεν έχει τονιστεί ότι η χρήση οθονών πριν τον ύπνο, μπορεί να βλάψει την ποιότητά του. Ο ύπνος είναι πολύ σημαντικός στην παιδική ηλικία, γι’ αυτό και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας τον θεωρεί κεντρικό θέμα στις πρόσφατες συστάσεις του.
Προστασία των παιδικών ματιών κατά την διάρκεια χρήσης οθονών
Ο παιδοφθαλμίατρος Luxme Hariharan, MD, προτείνει την μέθοδο “BLINK”, μια στρατηγική πέντε απλών βημάτων για την αποφυγή των βλαπτικών συνεπειών των οθονών στην παιδική όραση. Οι ίδιες συμβουλές μπορούν να εφαρμοστούν και από ενήλικες, ιδιαίτερα από ανθρώπους που πάσχουν από χρόνια ξηροφθαλμία και ψηφιακή καταπόνηση.
B – BLINK («βλεφαρίστε»): Οι βλεφαρισμοί βοηθούν να ενυδατώνονται τα μάτια. Εστιάστε σε ένα μακρινό αντικείμενο για λίγα δευτερόλεπτα και ταυτόχρονα βλεφαρίστε. Αυτό θα επιτρέψει στα μάτια να ξεκουραστούν και να χαλαρώσουν.
L – LUBRICATE («ενυδατώστε»): Ενυδατώστε τα μάτια σας με τεχνητά δάκρυα κατά την διάρκεια της ημέρας. Πριν τον βραδινό ύπνο, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε και ενυδατική οφθαλμική αλοιφή. Αν χρησιμοποιείτε φακούς επαφής, δοκιμάστε να φοράτε γυαλιά όταν χρησιμοποιείτε ψηφιακές συσκευές. Αν το σπίτι σας έχει πολύ χαμηλό ποσοστό υγρασίας, σκεφτείτε να χρησιμοποιήσετε έναν υγραντήρα.
I – INCHES AWAY («κρατήστε μακριά»): Τοποθετήστε τον υπολογιστή ή το γραφείο σε απόσταση ίση με το μήκος του χεριού και με μια ελαφριά κλίση προς τα κάτω σε σχέση με το πρόσωπο του παιδιού. Προσαρμόστε τις ρυθμίσεις οθόνης του υπολογιστή, συμπεριλαμβανομένων της αντίθεσης και της φωτεινότητας, ούτως ώστε να είναι άνετη για το παιδί σας. Αποφύγετε την χρήση σε εξωτερικούς χώρους ή σε πολύ φωτεινούς χώρους, λόγω της καταπόνησης που μπορεί να προκαλέσουν οι αντανακλάσεις στην οθόνη. Επίσης, διατηρήστε σωστή στάση σώματος. Η κακή στάση μπορεί να συμβάλει στην εμφάνιση μυϊκών σπασμών και πονοκεφάλων που σχετίζονται με την κόπωση των ματιών.
N – NEAR DEVICE BREAKS («κάντε διάλειμμα»): Ενθαρρύνετε τα παιδιά να παίζουν σε εξωτερικό χώρο με τα αδέλφια τους, με κάποιο κατοικίδιο ή με μη ηλεκτρονικά παιχνίδια, όταν κάνουν διάλειμμα από την χρήση οθονών. Ή να κοιτάζουν έξω από το παράθυρο, κάθε φορά που ολοκληρώνουν ένα επίπεδο στο ηλεκτρονικό τους παιχνίδι. Τοποθετήστε σημάδια με έναν συνδετήρα στα βιβλία που διαβάζουν, ούτως ώστε κάθε λίγα κεφάλαια, το παιδί να θυμάται να σηκώνει τα μάτια από το βιβλίο. Αντίστοιχα «σημάδια» μπορούν να τοποθετηθούν και στα ηλεκτρονικά βιβλία.
K – KNOW YOUR SOURCES («γνωρίζετε τις πηγές σας»): Να βασίζεστε σε ιατρικές πληροφορίες για την υγεία των ματιών, που να προέρχονται από έγκυρες πηγές, όπως ο/η παιδίατρος, ο/η παιδοφθαλμίατρος και επιστημονικές εταιρείες όπως η Αμερικανική Εταιρεία Παιδοφθαλμολογίας και Στραβισμού. Για παράδειγμα, δεν υπάρχει επιστημονική απόδειξη ότι το φως από τις οθόνες των υπολογιστών προκαλεί βλάβη στα μάτια. Γι’ αυτό και η Αμερικανική Ακαδημία Οφθαλμολογίας δεν συστήνει την χρήση γυαλιών με φίλτρο για το μπλε φως (blue light glasses) ή κάποιο άλλο ειδικό φίλτρο κατά την χρήση υπολογιστή.
Πηγή: American Academy of Ophthalmology (https://www.aao.org)
Ελεύθερη απόδοση από το άρθρο: “Screen Use for Kids”
Written By: Luxme Hariharan MD, Dan Gudgel
Reviewed By: Rahul N Khurana, MD
Edited By: David Turbert
Jul. 19, 2024