Η άνοιξη είναι μία όμορφη εποχή, αλλά συχνά προκαλεί δυσφορία σε άτομα με αλλεργίες στα μάτια. Η αλλεργική επιπεφυκίτιδα, που προκαλείται από την γύρη και άλλα αερομεταφερόμενα αλλεργιογόνα, επηρεάζει εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως κατά την άνοιξη.

Συμπτώματα όπως ο κνησμός (“φαγούρα”), η ερυθρότητα, η δακρύρροια και το οίδημα (“πρήξιμο”) μπορούν να επηρεάσουν την καθημερινή ζωή.

Η κατανόηση των αιτίων, των συμπτωμάτων και των επιλογών θεραπείας είναι καθοριστική για την αποτελεσματική διαχείριση των αλλεργιών των ματιών την άνοιξη.

Τι προκαλεί τις αλλεργίες ματιών την άνοιξη;

Οι αλλεργίες ματιών, γνωστές και ως αλλεργική επιπεφυκίτιδα, συμβαίνουν όταν τα μάτια αντιδρούν σε αλλεργιογόνες ουσίες όπως η γύρη, τα ακάρεα σκόνης και η μούχλα.

• Η γύρη από δέντρα, χόρτα και αγριόχορτα αυξάνεται την άνοιξη, προκαλώντας αλλεργικές αντιδράσεις.
• Αερομεταφερόμενα αλλεργιογόνα μπορούν να εναποτεθούν στην επιφάνεια των ματιών, προκαλώντας φλεγμονή και δυσφορία.
• Η απελευθέρωση ισταμίνης ενεργοποιείται από το ανοσοποιητικό σύστημα σε απόκριση στα αλλεργιογόνα, οδηγώντας σε κνησμό και οίδημα Η έκθεση σε εξωτερικούς χώρους αυξάνει τον κίνδυνο αλλεργιών των ματιών. Ο ισχυρός άνεμος επιδεινώνει τα συμπτώματα διασπείροντας την γύρη πιο έντονα.

Οι φακοί επαφής μπορούν επίσης να παγιδεύσουν αλλεργιογόνα στην επιφάνεια του ματιού, επιδεινώνοντας τα συμπτώματα.

Συμπτώματα αλλεργιών των ματιών την άνοιξη

Η έγκαιρη αναγνώριση των συμπτωμάτων μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη επιπλοκών και δυσφορίας.

Τα κύρια συμπτώματα είναι τα εξής:

• Ο κνησμός και η ερυθρότητα είναι τα πιο συχνά σημάδια αλλεργικής επιπεφυκίτιδας.
• Η δακρύρροια που εμφανίζεται λόγω της αυξημένης παραγωγής δακρύων σε απόκριση στον ερεθισμό.
• Το οίδημα των βλεφάρων που μπορεί να προκληθεί από την φλεγμονή του επιπεφυκότα.
• Η φωτοφοβία (ευαισθησία στο φως) που μπορεί να εμφανιστεί καθώς τα μάτια γίνονται πιο ευαίσθητα στο φως.
• Οι βλεννώδεις εκκρίσεις που μπορεί να σχηματιστούν, προκαλώντας θολή όραση ή δυσφορία.

Τα συμπτώματα εμφανίζονται συχνά ξαφνικά και επιδεινώνονται με την δραστηριότητα σε εξωτερικούς χώρους ή την έκθεση σε αλλεργιογόνα.

Πώς να προλάβετε τις αλλεργίες ματιών την άνοιξη

Η πρόληψη είναι καθοριστική στην διαχείριση των αλλεργιών των ματιών που σχετίζονται με την άνοιξη. Η μείωση της έκθεσης στα αλλεργιογόνα μπορεί να ελαττώσει σημαντικά τα συμπτώματα.

Ορισμένοι τρόποι για να προστατευθείτε είναι οι εξής:

• Κλείνετε τα παράθυρα κατά την διάρκεια της εποχής διασποράς της γύρης για να αποτρέψετε την είσοδο αλλεργιογόνων στο σπίτι.
• Χρησιμοποιείτε καθαριστές αέρος με φίλτρα HEPA για να παγιδεύσετε τα αερομεταφερόμενα σωματίδια.
• Φοράτε γυαλιά ηλίου σε εξωτερικούς χώρους για να προστατεύσετε τα μάτια σας από την γύρη και την υπεριώδη ακτινοβολία.
• Αποφύγετε το τρίψιμο των ματιών καθώς μπορεί να αυξήσει την απελευθέρωση ισταμίνης και να επιδεινώσει την φλεγμονή.
• Πλένετε το πρόσωπο και τα χέρια μετά την έκθεση σε εξωτερικό περιβάλλον για να απομακρύνετε την γύρη από το δέρμα και τα μάτια.

Αποφύγετε την δραστηριότητα σε εξωτερικούς χώρους κατά τις ώρες υψηλής συγκέντρωσης γύρης, συνήθως νωρίς το πρωί και αργά το απόγευμα.

Επιλογές θεραπείας για τις αλλεργίες ματιών

Η αποτελεσματική θεραπεία των αλλεργιών των ματιών εξαρτάται από την σοβαρότητα των συμπτωμάτων, την υποκείμενη αιτία και την ανταπόκριση του ασθενούς στην θεραπεία.

Οι θεραπευτικές επιλογές περιλαμβάνουν τόσο φαρμακευτικές παρεμβάσεις όσο και μη φαρμακευτικές στρατηγικές για την ανακούφιση των συμπτωμάτων και την μείωση της ευαισθησίας στα αλλεργιογόνα.

Η έγκαιρη διάγνωση και η κατάλληλη διαχείριση μπορούν να προλάβουν επιπλοκές, όπως η χρόνια φλεγμονή και η επιδείνωση της όρασης.

1. Θεραπείες χωρίς συνταγή

Οι θεραπείες που διατίθενται χωρίς συνταγή είναι συνήθως η πρώτης γραμμής αντιμετώπιση για ήπια έως μέτρια συμπτώματα.

Αυτές οι επιλογές μπορούν να χρησιμοποιηθούν καθημερινά ή κατά την διάρκεια περιόδων έντονης έκθεσης σε αλλεργιογόνα.

Τεχνητά δάκρυα

Τα τεχνητά δάκρυα βοηθούν στην απομάκρυνση των αλλεργιογόνων από την επιφάνεια του οφθαλμού, προσφέροντας άμεση ανακούφιση από την φαγούρα και την ξηροφθαλμία.

Μπορούν να χρησιμοποιούνται πολλές φορές την ημέρα, ανάλογα με την σοβαρότητα των συμπτωμάτων.

Τα συντηρητικά, σε ορισμένες μορφές τεχνητών δακρύων, μπορεί να προκαλέσουν ερεθισμό σε ευαίσθητα μάτια. Επομένως, οι επιλογές χωρίς συντηρητικά είναι προτιμότερες για μακροχρόνια χρήση.

Ψυχρά επιθέματα

Η συχνή πλύση των ματιών με κρύο νερό βοηθάει στην απομάκρυνση των αλλεργιογόνων και των εκκρίσεων, ενώ η εφαρμογή ψυχρών επιθεμάτων (κρύες κομπρέσες) ανακουφίζει από τα συμπτώματα του κνησμού και του οιδήματος, μέσω της αγγειοσύσπασης που προκαλεί. Μπορούν να εφαρμόζονται πολλές φορές ημερησίως, ιδίως στα αρχικά στάδια της αλλεργίας, και μπορούν να προλάβουν την επιδείνωση της πορείας της πάθησης.

Αποσυμφορητικές οφθαλμικές σταγόνες

Οι αποσυμφορητικές σταγόνες, όπως η τετραϋδροζολίνη, συστέλλουν τα αιμοφόρα αγγεία του επιπεφυκότα, μειώνοντας την ερυθρότητα και το οίδημα.

Ωστόσο, η παρατεταμένη χρήση (>3-4 ημέρες) μπορεί να προκαλέσει το φαινόμενο «ανάκαμψης» (rebound effect), επιδεινώνοντας την ερυθρότητα και προκαλώντας χρόνια ερεθιστική επιπεφυκίτιδα.

2. Θεραπείες με συνταγή

Για μέτρια έως σοβαρά συμπτώματα ή όταν οι θεραπείες χωρίς συνταγή δεν επαρκούν, ο οφθαλμίατρος μπορεί να συστήσει πιο εξειδικευμένα φάρμακα.

Αντιισταμινικές οφθαλμικές σταγόνες

Οι αντιισταμινικές σταγόνες δεσμεύουν τους υποδοχείς ισταμίνης στον επιπεφυκότα, μειώνοντας την φαγούρα, την ερυθρότητα και την δακρύρροια.

Χρησιμοποιούνται κυρίως σε περιόδους έξαρσης των συμπτωμάτων και προσφέρουν ταχεία ανακούφιση.

Παραδείγματα περιλαμβάνουν την κετοτιφαίνη, την ολοπαταδίνη κ.ά.

Σταθεροποιητές μαστοκυττάρων

Οι σταθεροποιητές μαστοκυττάρων, όπως το νατριούχο χρωμογλυκικό, προλαμβάνουν την αποκοκκίωση των μαστοκυττάρων και την απελευθέρωση ισταμίνης.

Αυτή η κατηγορία φαρμάκων χρησιμοποιείται κυρίως προληπτικά, πριν την έναρξη της εποχής των αλλεργιών, και παρέχει μακροχρόνιο έλεγχο των συμπτωμάτων.

Κορτικοστεροειδείς οφθαλμικές σταγόνες

Οι κορτικοστεροειδείς σταγόνες, όπως η δεξαμεθαζόνη και η φλουορομεθολόνη, μειώνουν την φλεγμονή και το οίδημα.

Χρησιμοποιούνται για σύντομες χρονικές περιόδους λόγω του κινδύνου ανεπιθύμητων ενεργειών, όπως η αύξηση της ενδοφθάλμιας πίεσης, ο σχηματισμός καταρράκτη και η ευαισθησία σε λοιμώξεις

Αναστολείς των υποδοχέων λευκοτριενίων

Τα φάρμακα αυτά, όπως η μοντελουκάστη, χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της συστηματικής φλεγμονής που σχετίζεται με τις αλλεργίες και μπορούν να βελτιώσουν τα οφθαλμικά συμπτώματα σε ασθενείς με αλλεργική ρινίτιδα.

Ανοσοθεραπεία (απευαισθητοποίηση)

Η ανοσοθεραπεία περιλαμβάνει την υποδόρια ή υπογλώσσια χορήγηση εκχυλισμάτων αλλεργιογόνων σε αυξανόμενες δόσεις, με στόχο την επαναρρύθμιση της ανοσολογικής απόκρισης.

Η θεραπεία αυτή ενδείκνυται σε ασθενείς με σοβαρά, εμμένοντα συμπτώματα που δεν ανταποκρίνονται σε άλλες θεραπείες (Papadopoulos N.G. et al. Mechanisms of allergen-specific immunotherapy. J Allergy Clin Immunol. 2012 Jan; 129(1):38-42).

Συνολική προσέγγιση στην θεραπεία

Η καλύτερη στρατηγική θεραπείας συχνά περιλαμβάνει έναν συνδυασμό φαρμακευτικών και μη φαρμακευτικών μεθόδων.

Η εξατομικευμένη προσέγγιση, βασισμένη στην σοβαρότητα των συμπτωμάτων και στο ιατρικό ιστορικό του ασθενούς, είναι καθοριστική για την αποτελεσματική διαχείριση των αλλεργιών των ματιών.

Η συνεργασία με έναν οφθαλμίατρο μπορεί να οδηγήσει σε καλύτερα αποτελέσματα και βελτίωση της ποιότητας ζωής κατά την εποχή της άνοιξης.

Πότε να επισκεφθείτε έναν οφθαλμίατρο

Επίμονα ή σοβαρά συμπτώματα μπορεί να απαιτούν επαγγελματική αξιολόγηση και θεραπεία.

Η θολή όραση ή ο πόνος μπορεί να υποδηλώνουν μια πιο σοβαρή υποκείμενη πάθηση.

Οι οφθαλμικές λοιμώξεις μπορεί να αναπτυχθούν από υπερβολικό τρίψιμο ή αλλεργίες χωρίς θεραπεία.

Η χρόνια ερυθρότητα ή δυσφορία που διαρκεί περισσότερο από δύο εβδομάδες απαιτεί ιατρική φροντίδα (Kumar S. et al. Allergic conjunctivitis: clinical features and diagnosis. Int Ophthalmol. 2018 Jul; 38(4):1571-1577.).

Ένας οφθαλμίατρος μπορεί να συστήσει προσαρμοσμένες θεραπείες ενάντια σε μεμονωμένους παράγοντες που προκαλούν αλλεργίες.

Συμπέρασμα

Οι αλλεργίες των ματιών την άνοιξη μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά την καθημερινή ζωή, αλλά οι κατάλληλες στρατηγικές πρόληψης και θεραπείας μπορούν να μειώσουν την δυσφορία.

Η αναγνώριση των αλλεργιογόνων, η διατήρηση καλής υγιεινής των ματιών και η αναζήτηση επαγγελματικής καθοδήγησης μπορούν να προστατεύσουν την υγεία των ματιών κατά την εποχή της άνοιξης.

Αν τα συμπτώματα επιμείνουν ή επιδεινωθούν, ένας οφθαλμίατρος μπορεί να προτείνει στοχευμένες θεραπείες και μακροχρόνιες λύσεις.

Ο δρ. Μαρινόπουλος Κωνσταντίνος είναι Στρατιωτικός Χειρουργός Οφθαλμίατρος. Διαθέτει εμπειρία διαχείρισης πλήθους κλινικών περιστατικών και της διενέργειας σημαντικού αριθμού χειρουργικών επεμβάσεων.

Έχει συμμετάσχει με εργασίες σε πολυάριθμα ελληνικά και διεθνή οφθαλμολογικά συνέδρια και είναι μέλος των σημαντικότερων ελληνικών και διεθνών επιστημονικών οφθαλμολογικών εταιρειών.

Διατηρεί ιδιωτικό ιατρείο στην Κατερίνη από το 2019.

Πηγές:

1. American Academy of Ophthalmology. (n.d.). Allergic Conjunctivitis. (https://www.aao.org)
2. Papadopoulos N.G. et al. Mechanisms of allergen-specific immunotherapy. J Allergy Clin Immunol. 2012 Jan; 129(1):38-42.
3. 3. Kumar S. et al. Allergic conjunctivitis: clinical features and diagnosis. Int Ophthalmol. 2018 Jul; 38(4):1571-1577.
4. 4. National Eye Institute. (n.d.). Eye Allergies. ( https://www.nei.nih.gov)